శ్రీలు పొంగిన జీవగడ్డయి, పాలు పాఱిన భాగ్యసీమయి

'రాయప్రోలు సుబ్బారావు' గారు వ్రాసిన 'తమ్ముడా' గేయం శేఖర్ కమ్ముల గారి సినిమా 'లీడర్' లో విన్నాను.

అందులో

శ్రీలుపొంగిన జీవగడ్డయి,
పాలుపాఱిన భాగ్యసీమయి,
వ్రాలినది ఈ భరతఖండము
భక్తిపాడర తమ్ముడా!

అని వుంది. దానిలో నాకు కొన్ని సందేహాలు వున్నాయి. పెద్దలు సందేహనివృత్తి చేయగలరు.

శ్రీ అంటే ఇక్కడ అర్థం ఏమిటి? - సిరిసంపదలనా? అయితే సిరిసంపదలతో తులతూగే 'భాగ్యసీమయి' అనాలి కాని 'జీవగడ్డయి' అని అన్నారు ఎందుకు?

వ్రాలినది అంటే ఏమిటి?


దేశ గర్వము దీప్తి చెందగ
దేశ చరితము తేజరిల్లగ
దేశమరసిన ధీరపురుషుల
తెలిసి పాడర తమ్ముడా!

'దేశమరసిన' అంటే ఏమిటి

పూర్తి పాఠం కోసం తమ్ముడా క్లిక్ చేయండి.  (Internet explorer లో మాత్రమే కనపడుతుంది.)

మా సరివాడవా - పోతన భాగవతం

మా సరివాఁడవా మా పాపఁ గొనిపోవ

నే పాటి గలవాఁడ; వేది వంశ

మెందు జన్మించితి వెక్కడఁ బెరిఁగితి

వెయ్యది నడవడి యెవ్వఁడెఱుగు

మానహీనుఁడ వీవు మర్యాదలెఱుఁగవు

మాయఁగైకొనిగాని మలయరావు

నిజరూపమున శత్రునివహంబు పైఁ బోవు

వసుధేశుఁడవు గావు; వావి లేదు

కృష్ణా! కొమ్మనిమ్ము, నీవు గుణ రహితుండవు

విడువు - విడువవేని విలయకాల శిఖి శిఖా సమాన శితశీతలీముఖముల

గర్వమెల్లఁ గొందుఁ గలహమందు.

పద్యం కొరకు: మా సరివాడవా   క్లిక్ చేయండి.

కవి: పోతన

పాడినవారు: మాధవపెద్ది సత్యం

చిత్రం: శ్రీకృష్ణపాండవీయం

వ్యాఖ్యానం: సి.నారాయణ రెడ్డి.

రుక్మిణిని ఎత్తుకుపోతున్న కృష్ణుణ్ణి అదలించి తూలనాడుతున్నాడు రుక్మి. అతని కులాన్నీ గుణాన్నీ పేరుపేరున ఎంచి దుయ్యబడుతున్నాడు. పైకి చూస్తే అన్నీ నిందలే. రుక్మి నిందలు తప్ప అభినందనలు చేసేవాడా మరి? ఒక దుష్టపాత్ర శిష్టరక్షకుణ్ణి చెడామడా తిడుతుంటే పాపం మన పోతన్న పులుకు పులుకున చూస్తాడు. అయ్యో నా స్వామి తిట్లపాలౌతున్నాడే అని ఆందోళన పడతాడు. ఆ దుష్టునికి తెలియకుండానే వాడి పాడు నోట పరతత్త్వ రహస్యాలను పలికిస్తాడు. ఆ రకంగా తన మనసు నింపుకుంటాడు.

కృష్ణుడు రుక్మికి సరియైన వాడు కాదు - నిజమే; అందరికీ అతీతుడు.
అతడు ఏపాటి గలవాడు? - ముల్లోకాలే అతనివి. ఆ సిరియే అతనిది.
ఏది వంశం? - విష్ణుమూర్తికి ఒక వంశంమటూ వుంటుంది.
ఎందు జన్మించితివి? - జన్మ లేనిదే.

ఎక్కడు పెరిగితివి?- పెరుగుట విరుగుట నరులకు, నారాయణుని కెక్కడిది?
ఎయ్యది నడవడి? - నడిపించేవాని నడవడి ఎవడెరుగును?
మానహీనుడవు - అశరీరునకు, ఆత్మస్థిరునకి మానప్రసక్తి ఏది?
మర్యాద లెరుగవు - అనంతుడతడు.
మాయ గైకొనిగాని మలయరావు - సర్వమూ అతని మాయయే.
నిజరూపమున శత్రునివహంబుపైఁబోవు - అన్ని రూపాలూ అతనివే.
వసుధేశుడవు గావు - నిజమే ఒక్క వసుధకే కాదు చతర్దశ భువనాలకే అధీశ్వరుడు.

వావి లేదు - త్రివిక్రమునకు క్రమంతో పని లేదు.
గుణ రహితుండవు - గుణత్రయము జీవకోటికి, గుణాతీతునికేటికి?
ఇది - పైన నిందగా కనిపించినా లోన స్తుతిని దాచుకున్న పద్ధతి. అలంకారాలలో వ్యాజస్తుతి.

నల్లనివాఁడు - భాగవతం

నల్లనివాఁడు పద్మనయనంబుల వాఁడు కృపారసంబు పైఁ
జల్లెడువాఁడు మౌళిపరిసర్పిత పింఛమువాఁడు నవ్వు రా
జిల్లెడుమోమువాఁ డొకఁడు చెల్వలమానధనంబు దోచె నో
మల్లియలార! మీ పొదల మాటున లేఁడుగదమ్మ! చెప్పరే!


మనసిచ్చిన కోరికలిచ్చువాడు
శ్రీ వల్లభుడైన శౌరి యదువల్లభు భక్తి పూజసేయుమా...

పద్యం కొరకు: నల్లనివాఁడు  క్లిక్ చేయండి.
కవి: పోతన
పాడినవారు: పి.బి.శ్రీనివాస్
చిత్రం: శ్రీకృష్ణ పాండవీయం

అర్థం చెప్పండి - జయ జయ ప్రియ భారత జనయిత్రి

ఈ క్రింది సంస్కృత పద్యానికి అర్థం చెప్పగలరు..

జయ జయ జయ ప్రియ భారత జనయిత్రి దివ్యధాత్రి
జయ జయ జయ శత సహస్ర నర నారీ హృదయ నేత్రి
జయ జయ జయ సస్యామల సుశ్యామల చలచ్చేలాంచల
జయ వసంత కుసుమలతా చరిత లలిత చూర్ణ కుంతల
జయ మదీయ హృదయాశయ లాక్షారుణ పదయుగళా
జయ జయ జయ ప్రియ భారత జనయిత్రి దివ్యధాత్రి
జయ దిశాంత గత శకుంత దివ్య గాన పరితోషణ
జయ గాయక వైతాళిక గళ విశాల పద విహరణ
జయ మదీయ మధుర గేయ చుంబిత సుందర చరణ జయ
జయ జయ జయ ప్రియ భారత జనయిత్రి దివ్యధాత్రి

--- శ్రీ దేవులపల్లి కృష్ణ శాస్త్రి

(balamitra.blogspot.com)

                                                                                                                             

శతసహస్ర అంటే లక్ష మంది మాత్రమే కదా? కాని మన జనాభా అప్పటికి 50కోట్లు అయినా ఉండిఉంటుంది కదా..

ఇంకా మిగిలిన పాదాలకు పూర్తి భావం తెలుపగలరు. జాతీయ గేయం కోసం జనగణమన తో పోటీ పడినట్లు ఎవరో అన్నారు. ఇది ఎంతవరకు నిజం?